Mimar Sinan'ın İstanbul Mirasını Dijitalleştirmek

Hazırlayan: Yunus Kemal Aydoğan

Blog Yazısı: Büşranur Bekman

Web tabanlı harita uygulamaları mekanları coğrafi olarak belirlemek ve kullanıcılara interaktif bir deneyim sunmak için güçlü araçlar olarak karşımıza çıkıyor. Özellikle bu araçlar harita üzerinde yapılan işaretlemeler ve açıklama ekleme imkânı sunarak tarihi olayları, mekanları ve eserleri görsel olarak ifade etmenin etkili bir yolunu oluşturuyor. Bu etkileşimli harita üzerinde gezinmek, kullanıcılara araştırma konusunu daha iyi anlayabilmeleri için gerçek zamanlı bir deneyim sunuyor.

Platformumuzda bir blog serisi olarak alana katkı sunan çalışmaları tanıtıyoruz. Bu blog yazımızda Osmanlı Araştırmaları (OSAMER) bünyesinde Arş. Gör. Büşranur Bekman koordinatörlüğünde gerçekleştirilen Dijital Beşerî Bilimler Atölyesi kapsamında Yunus Kemal Aydoğan'ın hazırladığı çalışmayı konu alacağız.

Aydoğan çalışmasında, Başak Oğuz Ural'ın 2016 yılında Kültür A.Ş etiketiyle yayımladığı "İstanbul'un 100 Mimar Sinan Eseri" adlı kitabındaki verileri ArcGIS Storymaps ve Google My Maps aracılığıyla interaktif hale getirirken, yine ArcGIS üzerinde iki boyutlu haritalar hazırladı.

Bu haritalarda, Mimar Sinan'ın camilerinden medreselerine, köprülerinden hamamlarına kadar uzanan çeşitli eserlerinin coğrafi konumları ve yapılar hakkında bilgiler yer alıyor. Böylece tarih meraklıları ve sanatseverler başta olmak üzere Mimar Sinan’ın İstanbul’daki mirasını keşfetme imkânı oluşturuldu. Ayrıca her bir yapıya tıklanarak detaylı bilgilerin ve fotoğrafların sunulması, Mimar Sinan'ın mimari tarzı ve estetik anlayışının dijital bir platformda paylaşmasını sağladı. Gelin Aydoğan’ın hazırladığı bu çalışma ile Mimar Sinan’ın eserlerini adım adım keşfedelim!

Veri Tabanı

Öncelikle araçların ve programın kullanılması amacıyla eserdeki verilerin kapsamlı olarak yer aldığı bir veri tabanı hazırlandı. Bu veri tabanında ayrıca eserdeki tüm yapıların koordinatları tespit edildi. Ardından eser içerisinden alıntılar belirlenerek veri tabanına eklendi. Son olarak Eski İstanbul Fotoğrafları Arşivi, Turan Akıncı ve Mustafa Cambaz gibi kişisel fotoğraf arşivlerindeki görsellerden yararlanılarak veri tabanı zenginleştirildi. Kullanılan tüm görsellerin kaynakçası hazırlanan haritada belirtildi.

1. Google MyMaps

İlk olarak hazırlamış olduğumuz veri tabanıyla bir MyMaps[1] katmanı oluşturarak eserde geçen 98 [2] Mimar Sinan eserini haritalandırmış olduk. Böylece ilgili ziyaretçilerin navigasyon üzerinden harita olarak kullanabileceği ve Ural’ın eserinden alıntılanan bilgilere erişebileceği bir çıktı elde ettik.

2. ArcGIS

Çalışmamızda hazırladığımız veritabanıyla ArcGIS Pro’yu iki boyutlu harita görselleri hazırlamak adına kullandık. Koordinat verilerini atayarak elde ettiğimiz haritayı kategori tasniflerine göre renklendirdik. Lejant ve sair harita ikonlarıyla haritamızı elde ettik.

3. ArcGIS StoryMaps

Çalışmanın en kapsamlı çıktısını ArcGIS StoryMaps ile elde ettik. Tüm yapıları görselleri ve kaynak eser alıntılarıyla sunum haline getirdik. Dileyenlerin ekstra bir uğraşıya ihtiyaç duymaksızın tüm yapıları lokasyonunu inceleyebilmesi adına MyMaps haritamızı da bu sununun başına sabitledik.

Bu hikâye haritasında camii, medrese, vs. tüm kategoriler ayrı başlıklar altında slayt haline getirilmiştir. Her bir kategori içerisinde sağ ve sol oklarla yapılar arasında geçiş yapılabilir.

İstanbul’da Mimar Sinan Eserler

Başak Oğuz Ural’ın "İstanbul'un 100 Mimar Sinan Eseri" adlı kitabında ve bizim de çalışmamızda ihtiva edilen Mimar Sinan Eserleri:

1) Ahi Çelebi Camii 2) Bali Paşa Camii 3) Çavuşbaşı Camii (Mahmud Ağa Camii) 4) Damat Ferhad Paşa Camii 5) Ferruh Kethüda Camii (Balat Camii) 6) Gazi İskender Paşa Camii (Kanlıca Camii) 7) Güzelce Kasım Paşa Camii 8) Hacı Evhad Camii 9) Hadım İbrahim Paşa Camii 10) Hürrem Çavuş Camii 11) Hüsrev Paşa Camii (Ramazan Efendi Camii) 12) Kapı Ağası Camii (Mahmud Ağa Camii) 13) Mesih Mehmed Paşa Camii 14) Molla Çelebi Camii (Fındıklı Camii) 15) Muhyiddin Çelebi Camii (Çukurcuma Camii) 16) Nişancı Mehmed Paşa Camii 17) Nişancı Camii 18) Piyale Paşa (Tersane) Camii 19) Rüstem Paşa Camii 20) Sinan Paşa Camii 21) Sokollu Mehmed Paşa (Azapkapı) Camii 22) Süleyman Çelebi (Üsküplü) Camii 23) Şah Sultan Camii 24) Şehzade Cihangir Camii 25) Turşucuzade Hüseyin Çelebi Camii 26) Yunus Bey Camii 27) Arakiyeci Ahmed Çelebi Mescidi (Meşeli Mescidi) 28) Arpacıbaşı Mescidi 29) Çivicizade Kızı Mescidi (Çavuş Camii) 30) Davut Ağa Mescidi (Sarayağası Mescidi) 31) Defterdar Mahmud Çelebi Mescidi 32) Derviş Ali Mescidi 33) Duhanizade Mescidi 34) Düğmeci Paşa Mescidi (Dökmeciler Mescidi) 35) Hacı Hamza Mescidi 36) Hadım İbrahim Paşa Mescidi (Esekapı Mescidi) ve Medresesi 37) Hasan Çelebi Mescidi 38) Kaysunizade Mescidi 39) Kiremitçi Ahmed Çelebi Mescidi 40) Memi Kethüda Mescidi 41) Mimar Başı Sinan Ağa Mescidi 42) Sokolllu Mehmed Paşa Mescidi 43) Süleyman Subaşı Mescidi 44) Üçbaş Nureddin Hamza Mescidi ve Medresesi 45) Yahya Kethüda Mescidi 46) Hüsrev Kethüda Darülkurrası 47) Atik Valide Sultan Hamamı 48) Çinili Hamam (Barbaros Hayreddin Paşa Hamamı) 49) Çömlekçiler Hamamı (Akarçeşme-Dere Hamamı) 50) Haseki Hürrem Hamamı 51) Hüsrev Kethüda Hamamı 52) Merkez Efendi Hamamı 53) Odabaşı Behruz Ağa Hamamı 54) Sokollu Mehmed Paşa Hamamı (Yeşildirek Hamamı) 55) Valide Sultan Hamamı (Ayakapı Hamamı) 56) Cebeci Hanı (Rüstem Paşa Kervansarayı) 57) Kurşunlu Han (Rüstem Paşa Kervansarayı) 58) Sultan Süleyman Kervansarayı 59) Semiz Ali Paşa Kervansarayı (Ali Paşa Hanı) 60) Haramidere Köprüsü 61) Sultan Süleyman Köprüsü (Büyükçekmece Köprüsü) 62) Sultan Süleyman Köprüsü (Silivri Köprüsü) 63) Sultan III. Murad Köşkü 64) Atik Valide Külliyesi 65) Haseki Hürrem Sultan Külliyesi 66) Kara Ahmed Paşa Külliyesi 67) Kılıç Ali Paşa Külliyesi 68) Mihrümah Sultan Külliyesi 69) Mihrümah Sultan Külliyesi (Üsküdar) 70) Sokollu Mehmed Paşa Külliyesi (Eyüp) 71) Sokollu Mehmed Paşa Külliyesi (Kadırga) 72) Süleymaniye Külliyesi 73) Şehzade Mehmed Külliyesi 74) Şemsi Ahmed Paşa Külliyesi 75) Zal Mahmud Paşa Külliyesi 76) Kapıağası Cafer Ağa Medresesi (Soğukkuyu Medresesi) 77) Nişancı Mehmed Bey Medresesi 78) Rüstem Paşa Medresesi 79) Semiz Ali Paşa Medresesi 80) Sultan Selim Medresesi 81) Ayasofya Minareleri 82) Topkapı Sarayı Mutfakları 83) İbrahim Paşa Sarayı 84) Evvelbent (Paşadere) Kemeri 85) Güzelce Kemer 86) Havz-ı Kebir (Baş Havuz) 87) Kovuk (Eğri) Kemer 88) Mağlova Kemeri 89) Uzun Kemer 90) Barbaros Hayreddin Paşa Türbesi 91) Hacı Ahmed Paşa Türbesi 92) Hüsrev Paşa Türbesi 93) Pertev Mehmed Paşa Türbesi 94) Siyavuş Paşa Türbesi 95) Sultan II. Selim Türbesi 96) Şah Huban Hatun Türbesi 97) Şehzadeler Türbesi 98) Şeyh Yahya Efendi Türbesi

---

Sonuç

Görüldüğü üzere harita araçlarının kullanımı araştırmacılara beşerî bilimler alanında yeni bir perspektif sunarak, geniş karşılaştırma yapılmasını sağlıyor. Aynı zamanda bu bilgileri daha iyi anlamlandırmamıza ve zihnimizde doğru bir şekilde konumlandırmamıza olanak tanıyor. Bu husus araştırma konusunu daha derinlemesine ve kapsamlı olarak analiz edilmesine katkıda bulunuyor.

Mimar Sinan’ın İstanbul’daki eserlerinin odağa alınarak hazırlanan bu çalışma dijital beşerî bilimlerin tarihi ve kültürel mirasın korunması ve paylaşılmasındaki önemli rolünü vurguluyor. Ayrıca teknolojinin ve dijital araçların sanat ve tarih araştırmalarındaki potansiyeli, bu haritanın oluşturulmasında da açıkça gösteriliyor. Mimar Sinan'ın mirasını böyle modern ve interaktif bir şekilde keşfetmek, onun eşsiz başarılarını ve mimari dehasını anlamak için önemli bir adım olarak öne çıkıyor.

Ural’ın eserini temel alarak hazırladığımız bu projenin çıktılarına aşağıdaki bağlantılardan ulaşabilirsiniz:

Google MyMaps haritasına ulaşmak için tıklayınız

ArcGIS StoryMaps/ Hikaye haritasına ulaşmak için tıklayınız

Yunus Kemal Aydoğan

Sakarya Üniversitesi Tarih Bölümü Lisans Öğrencisi