Çalışma: Kemal Yüksel, Üsküdar Üniversitesi Tarih Bölümü
Yayına Hazırlayan: Serpil Özcan
Dijital Beşeri Bilimler (DBB) çalışmaları tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de artarak devam ediyor. Her geçen gün yeni araştırmacılar bu alana yöneliyor, çok çeşitli konular ve birbirinden değerli çalışmalar ilgililerin dikkatine sunuluyor.
Henüz çok yeni birkaç girişimle sınırlı olsa da Türkiye’deki üniversitelerde açılan dersler alana önemli katkıda bulunuyorlar. Örneğin, “Dijital Tarih”i bir ders olarak programına ekleyen Marmara Üniversitesi Tarih Bölümü, öğrencilerini henüz lisans seviyesinde iken dijital araçlar ve yöntemler ile tanıştıran üniversitelerden. Aynı şekilde Üsküdar Üniversitesi de iki yıldır “Dijital Beşeri Bilimler” dersi ile lisans öğrencilerine sınıf içi uygulamalı olarak vizyoner bir eğitim imkânı sağlıyor.
Bir blog serisi olarak Marmara Üniversitesi ve Üsküdar Üniversitesi öğrencileri başta olmak üzere alana katkı sağlayan lisans projelerini sizlere tanıtmaktan mutluluk duyacağız. Sizler de bu alandaki çalışmalarınızı bizlere ileterek blog sayfamızda
Bu yazımızda Üsküdar Üniversitesi Tarih bölümünde Fatma Aladağ tarafından açılan “Dijital Beşeri Bilimler” dersinde Kemal Yüksel tarafından final projesi olarak hazırlanan çalışmanın bazı kısımları yer almaktadır. Şamil Mutlu’nun Büyük İstanbul Tarihi ansiklopedisi için hazırlamış olduğu “İstanbul’da Faaliyet Gösteren Yabancı Misyoner Okulları” [1] isimli makaleyi kullanarak hazırlanan çalışmada, İstanbul’daki Yabancı Misyoner okullarının mekânsal analizine odaklanılmaktadır.
Tam konum ya da bölgesel konumuna ulaşabildiğimiz okul sayısı 73’tür. Bu 73 okuldan 49 tanesi Fransız, 5 tanesi Fransızlardan İtalyanlara devredilmiş, 4 tanesi Amerikan, 4 tanesi İngiliz, 3 tanesi Alman, 3 tanesi Avusturyalı, 3 tanesi Rus, 2 tanesi de İranlıdır. Konumu belli olmayanlarla birlikte (sadece ismi yahut varlığı belli olanlar) 129 adet okul bulunmaktadır. Bu okulların mekânsal dağılımına bakıldığında büyük çoğunluğu Avrupa Kıtasında, Beyoğlu içinde yahut Beyoğlu civarında yoğunlaşmaktadır.
Çalışmada çeşitli kaynaklardan faydalanılarak okulların isimlerine ulaşılmış ve bir veritabanı oluşturulmuştur. Hazırlanan veri tabanına koordinatlar eklenerek ArcGIS yazılımı ile veriler haritalar üzerinde tematik olarak gösterilmiştir.
Fransız Misyoner Okulları
İstanbul’daki yabancı misyoner okullarından bazıları millileştirilip Millî Eğitim Bakanlığı’na devredilerek günümüze kadar ulaşmıştır ve hala eğitim vermeye devam etmektedirler. Harita 1’de İstanbul’un hangi bölgelerinde Fransız okulların yoğunlaştıkları görülmektedir.
Harita 1: Şamil, Mutlu, “İstanbul’da Faaliyet Gösteren Yabancı Misyoner Okulları isimli makalesine göre Fransız Okulları
İstanbul’un Beyoğlu-Şişli bölgesinde 18, Kadıköy-Üsküdar-Beykoz Bölgesine 14, Fatih-Bakırköy bölgesinde 9, Beşiktaş-Sarıyer bölgesindeyse 5 Fransız okulu bulunmaktadır. Göründüğü üzere en yoğun bölge Beyoğlu bölgesidir. Beyoğlu-Şişli bölgesinde bulunan okulların listesi şu şekildedir:
İngiliz Okulları
İstanbul’da etkin yabancı okul girişimi olanlar yalnızca Fransızlar değildi. İngilizler de Osmanlı İmparatorluğunun diğer vilayetlerinde olduğu gibi İstanbul’da hastane, okul, eczane gibi alanlarda faaliyetteydiler. Fakat İstanbul’daki etkileri diğer vilayetlerdeki kadar yoğun olmamıştır.[4] İngiliz okullarının konumları aşağıdaki Harita 2'de gösterilmiştir.
Harita 2: Şamil, Mutlu, “İstanbul’da Faaliyet Gösteren Yabancı Misyoner Okulları isimli makalesine göre İngiliz Okulları
Harita 2’de görüldüğü üzere İngiliz okulları Fransız okullarına göre çok daha az sayıdadır.
Amerikan Okulları
Amerikalı Misyonerler İstanbul’daki ilk okullarını 1834’te Beyoğlu’nda açtılar. Başlangıçta sadece Ermeni çocukların alınması düşünülmüşse de daha sonra Katolik, Rum ve Yahudi çocuklar da kabul edilmiştir.[5] Robert Kolej, Üsküdar Amerikan Kız Lisesi gibi okullar en çok bilinenleridir.
Harita 3: Şamil, Mutlu, “İstanbul’da Faaliyet Gösteren Yabancı Misyoner Okulları isimli makalesine göre Amerikan Okulları
Harita 3’te görüldüğü üzere Amerikan okulları Beyoğlu, Üsküdar ve Sarıyer bölgelerinde faaliyet göstermektedir.
Diğer Milletlere Ait Okullar
İstanbul’da okul açan farklı milletler mevcuttur. Örneğin, Almanya, Avusturya ve Rusya üç okul ile faaliyet gösterirken, İranlılar da 2 okul açmıştır. Bu bölümde bu sayılan ülkelere ait okulların konumları müstakil haritalarla gösterilecektir.
Alman Okulları
Harita 4: Şamil, Mutlu, “İstanbul’da Faaliyet Gösteren Yabancı Misyoner Okulları isimli makalesine göre Alman Okulları
Avusturya Okulları
Harita 5: Şamil, Mutlu, “İstanbul’da Faaliyet Gösteren Yabancı Misyoner Okulları isimli makalesine göre Avusturya Okulları
Rus Okulları
Harita 6: Şamil, Mutlu, “İstanbul’da Faaliyet Gösteren Yabancı Misyoner Okulları isimli makalesine göre Rus Okulları
İran Okulları
Harita 7: Şamil, Mutlu, “İstanbul’da Faaliyet Gösteren Yabancı Misyoner Okulları isimli makalesine göre İran Okulları
KAYNAKÇA
[1] Şamil, Mutlu, “İstanbul’da Faaliyet Gösteren Yabancı Misyoner Okulları,” Antikçağ'dan XXI Yüzyıla Büyük İstanbul Tarihi, Coşkun Yılmaz, Editör, İ.B.B Kültür A.Ş., İstanbul, ss.192-204,2015 [2] Mutlu, “İstanbul’da Faaliyet Gösteren Yabancı Misyoner Okulları,” s.193. [3] Esra, Üçler, “Fransa’nın Osmanlı Ülkesinde Açtığı Okullar (Mf.Mgm-6 Numaralı Maarif Nezareti-Mekâtib-İ Gayrimüslime Ve Ecnebiye Müfettişliği Defterine Göre)” Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale Üniversitesi, 2020, s.17 [4] Mutlu, “İstanbul’da Faaliyet Gösteren Yabancı Misyoner Okulları,” s.201 [5] Mutlu, “İstanbul’da Faaliyet Gösteren Yabancı Misyoner Okulları,” s. 202
Comments